Let op, dit artikel is ingescand en met tekstherkenningssoftware omgezet. Vandaar dat er nogal wat fouten in de tekst kunnen voorkomen.
Op dit imago ben ik zuinig
Bron: De Tijd - 9 mrt 1990
"Je kunt me bij de koningin op de thee laten verschijnen en even later bij de familie Flodder." Linda de Mol (25): "op zeker moment overschrijd je de grens van Een Bekende Nederlander naar De Heel Bekende Nederlander. ik heb die overgang te danken aan de uitzending voor Roemenië, afgelopen december. Er zitten vervelende kanten aan. Het is me nog steeds een raadsel hoe Privé erachter kwam dat ik een ooroperatie onderging. Met zulke publiciteit ben ik niet blij; ik vind het onderwerp te persoonlijk om aan de grote kiok te hangen. Deze keer ging het over oren, de volgende keer is het iets anders; ik vind het gênant als zoiets op een omslag verschijnt. In de beginjaren heipt zo'n blad je bekendheid te krijgen, en ik gaf ook interviews. Anderen doen dat liever niet maar het heeft twee kanten: voor het blad is het leuk, en het betekent vaak promotie van een programma. Tot op zekere hoogte mogen ze alles weten, daar doe ik niet moeilijk over. Je werd gewoon gebeld voor een interviewtje, waarna je uitspraken hooguit een béétje werden verdraaid. Maar zodra je tot de tweede groep behoort is alles nieuws. Er verschijnen dingen waarvan je niet wist dat het bij de buitenwereld bekend was, er blijken bepaalde foto's te zijn genomen, er verschijnen verhalen met complete onzin. Dan is het niet leuk meer. Blijkbaar wordt er in mijn omgeving gewroet, maar dat merk je niet. Gelukkig heb ik een rustige relatie, dus wat dat betreft ben ik voor de bladen heel saai." Wanneer je voor zo'n Roemenië-uitzending wordt gevraagd, sta je niet stil bij dergelijke gevolgen? "Nee. Ik had die avond immers ook ernstig onderuit kunnen gaan - daar heb ik serieus rekening mee gehouden. Het was om een paar redenen griezelig. Als er te weinig geld was binnengekomen zou het een belediging zijn geweest voor de Roemenen; ook al ben je niet echt verantwoordelijk voor de uitslag, je trekt het je wel aan. Bovendien wist ik helemaal niet wat er ging gebeuren, zodat de inhoud een flop kon worden; ook dan was ik afgegaan. En naar Veronique, dat het programma uitzond, werd toen nog niet zoveel gekeken dus stel je voor dat... Heel beangstigend allemaal. Onder die omstandigheden heb ik helemaal niet nagedacht over de mogelijke gevolgen van een succesvolle avond.
Voor de opname van een groot programma maak ik heel veel kleine kaartjes met aantekeningen, op volgorde, die ik ergens bij me houd. Want er zijn duizend dingen die je niet mag vergeten. Op zo'n moment hangt het van jou af. Als ik niet roep: "Hier komt de assistente met de bloemen", dan komt er ook niemand. En als ik niet tegen kandidaten zeg dat ze daar kunnen afgaan, dan blijven ze gewoon staan. Maar gelukkig heb ik een heel goed geheugen, bijna fotografisch. Alles wat ik me tijdens een generale repetitie in het hoofd prent, vergeet ik niet meer. Als ik vroeger op school 's ochtends om negen uur een proefwerk had, stond ik om zes uur op en ging ik twee uur als een razende door de boeken om het er viak daarna weer uit te knallen; dan had ik een hoog cijfer, en aan het eind van de dag was ik het grotendeels weer kwijt. Net als bij een uitzending: opzuigen, draaien, en het is weer weg. Normaal wordt voor een grote uitzending al een paar maanden van tevoren vergaderd, en is er zeker een week voor de opnames een draaiboek. Maar voor de Roemenie-uitzending heb ik alleen een openingsverhaaltie bedacht, en verder zou ik het wel zien. De volgorde van de artiesten was me onbekend, evenals het repertoire; alles werd me steeds viak voor het optreden ingefluisterd. Tijdens de uitzending kwamen er allerlei mensen langs met initiatieven waarvan ik niks wist. De hal was zo groot dat medewerkers met fietsen heen en weer reden om gasten op tijd op de bühne te krijgen. Kleine caravans waren ingericht als kleedkamer. We hadden met opzet niet zoiets als een streefbedrag genoemd, want als ie roept "tien milioen" en het worden er maar drie, dan lijkt de avond mislukt. Zoiets is denk ik de leukste vorm van televisiemaken: live, spontaan, spannend. Op het toppunt van ie kunnen, met steeds de onzekerheid of het lukt. Als het mislukt ga ie vreseliik onderuit. Over zo'n uitzending wordt veel geschreven, en dan was het commentaar geweest dat ik zoiets toch duidelijk niet aankon." Nog aan Mies Bouwman gedacht? "Ja, veel. Ze stuurde voor de uitzending een fax, die is achtergehouden en werd in de uitzending voorgelezen: dat ze aan me dacht en me succes wenste. Heel aardig. Destijds heb ik voor Dierenbingo met Mies een paar gesprekken gehad. Er was sprake van dat ze mu zou coachen. Ze zou tiidens repetities in de zaal gaan zitten en aantekeningen maken. Want sommige dingen merk je zelf niet, bijvoorbeeld dat je in een paar minuten twintig keer "fantastisch" zegt — kleine dingen waaraan kiikers zich kunnen storen. Mies zou daarbii helpen, maar ze was nog niet hersteld. Wel heeft ze naar uitzendingen gekeken, en me een paar keer gebeld met heel bruikbare tips. Dat ik me voor de uitzending niet te veel moet ophouden met de kandidaten bijvoorbeeld. ik heb de neiging bij de eerste kennismaking meteen al alles te willen weten, en dan krijgt de kijker ook de indruk dat ik alles al weet - "vertel nu even dat verhaal van..." - helemaal fout. Je moet je eigenIijk laten verrassen. Mies zei dat ze deelnemers van tevoren slechts een hand gaf en dat ze in de uitzending het verhaal wel hoorde. zo'n tip kun je alleen krijgen van iemand die zeif heeft ervaren hoe het toegaat bij een programma."Is ze een voorbeeld? "Zeker. Niet dat ik een tweede Mies wil worden, want we zijn nu eenmaal twee verschillende mensen. Maar in het vak wordt Mies wel beschouwd als een perfectioniste, een vakvrouw, iemand die weet waar ze voor staat. zo'n reputatie iou ik graag verwerven." Zijn recensies belangrijk? "Jawel. Nog belangrijker vind ik dat mijn publiek kijkt, blijft kijken en het waardeert. Maar een positieve recensie is wel een pluim, iets extra's, mag ik graag lezen. En van een erg negatieve kritiek kan ik een paar uur depressief zijn." Veel van je collega's zeggen zich van recensies niks aan te trekken. "Ik dus wel. Vooral als ik het niet terecht vind, als iemand glashard heel ongenuanceerde kritiek uit. Maar in onze familie pleegt men te zeggen: maak je niet druk, morgen worden er de aardappelschillen in verpakt. En toch, als ik ergens heel erg mijn best op heb gedaan... Op de presentatie van het World Press Gala onlangs had ik me heel goed voorbereid, het heeft toch enig prestige; ik had de indruk dat het goed verliep, hoorde tevreden reacties, maar las de volgende dag in het Stan Huygens Journaal dat ik toch niet helemaal het niveau had om zo'n avond te dragen. Dat steekt. Wat is dat nou voor opmerking, wat is nou niveau hebben? zo'n onzin, maar wel vervelend."
Je eigen programma's zijn voor een ander publiek dan waartoe je zeif eigenlijk behoort. "Ja, maar ik denk liever niet in dat soort termen. Mijn ouders hebben vrienden en kennissen die misschien tot heel andere "klassen" behoren. Bij ons thuis loopt dat allemaal door elkaar, en speelt het geen rol" Maar je persoonlijke interesses zijn toch andere dan die van je publiek? "0 ja. ik ben geen type dat naar spelshows kijkt. Liever zie ik een mooie film of een goede documentaire. Ik kijk zeer selectief. En als ik toch die "andere" programma's volg, is dat vooral om te ziefl wat de collega's aan het doen zijn. Niettemin kan ik me heel goed verplaatsen in mijn publiek. Dat leer je. ik heb er ook bewust voor gekozen te werken voor het grote publiek. Niet dat ik nooit een "hoogstaand" programma jou willen presenteren, over cultuur, politiek of weet ik veel, maar als ik de volgende dag zou zien dat het door slechts twee procent is bekeken, dan zou ik dat heel onbevredigend vinden. ik werk het liefst voor de massa, en wanneer je die keuze hebt gemaakt, dan moet je als het ware ook als je publiek gaan denken." Vanwaar die keuze? "Dat weet ik niet precies... Televisie is voor mij nu eenmaal een medium dat veel mensen moet bereiken. Een hoge kijkdichtheid en waardering vind ik echt heerlijk. Vorige zomer was Dierenbingo het best bekeken programma van het seizoen. Dat stimuleert — de volgende keer streef je naar nog iets hoger. ik heb zeker waardering voor de mensen die "hoogstaande" programma's maken, maar ik vind het niet makkelijker om een veelbekeken show te maken. Misschien is het wel moeilijker. Als je een programma over bijvoorbeeld kunst maakt, dan zorg je voor een hele goede redactie, je selecteert je onderwerpen, zorgt dat je goed bent geinformeerd, en dan kan het eigenlijk fliet meer stuk. Terwiji een showprogramma aan elkaar hangt van elementen die je niet in de hand hebt. Je weet niet of een kandidaat zal winnen of verliezen. Je weet niet of deelnemers heel leuk zullen zijn of juist heel vervelend. Dat maakt het heel spannend en heel moeilijk. Je moet een beroep doen op je improvisatietalent. Eigenlijk doe ik het liefst wat het moeilijkste is."
Wat betekent een keuze voor het grote publiek? "Wanneer we bijvoorbeeld tijdens de samenstelling van het programma praten over de invulling van het entertainment, en Chris Rea is in Nederland terwijl BZN een nieuwe single heeft, dan zou ik gevoelsmatig het liefst Chris Rea in de uitzending hebben. Maar als we ons afvragen met wie we de meeste mensen een plezier doen, dan is dat zonder twijfel BZN en dus komt BZN in de uitzending. In het begin had ik daar best moeite mee, maar na verloop van tijd denk je uitsluitend in het belang van zo'n programma. Niet dat je je eigen voorkeur helemaal overboord zet, maar je denkt zo breed mogelijk."
Pas je in de uitzending ook je woordkeus aan? "Sommige woorden die voor mij heel gewoon zijn kan ik beter niet gebruiken. Bij de TROS kan 's avonds worden gebeld naar een serviceteam, en dan kan het gebeuren dat vijftien mensen klagen over het woord "lullig" dat ik in de uitzending heb gebruikt. En dus probeer ik zo'n woord niet te gebruiken. Dat kost me niet veel moeite. ik heb destijds allerlei baantjes gehad, in de horeca, op beurzen, en ook dan moet je op je woorden letten. Het programma Linda - dat ik nu niet meer alleen presenteer maar waarvan ik ook mede de eindredactie doe - is bedoeld jongeren te trekken, en die kijken veel naar Veronica. ik hoef minder op mijn woorden te letten en heb alle vrijheid, ook al is het tussen zeven en acht. Als ik het over travestie wil hebben, kan dat. Dan gaat bet meer om de manier waarop. Maar ik doe ook een kinderprogramma, en dan moet je weer op heel andere dingen letten. Dat je niet iets doet wat ze onbedoeld imiteren en wat gevaarlijk kan zijn, zoals een plastic zak over je hoofd trekken. Je moet ook begrijpeljjk praten, en niet grof — er komt een hond in voor waar ik vaak boos op word. Eigenlijk moet je steeds een andere rol spelen." En die zijn in je hoofd op afroep beschikbaar? "Ja. ik krijg sowieso wel eens te horen dat ik verscheidene gezichten heb. Je kunt me best bij de koningin op de thee laten verschijnen en even later bij de familie Flodder. Een hoempapa-bruiloft of een feestje op een ambassade — het maakt me niet uit. ik pas me aan, voel me overal thuis."
In je programma's ben je jezelf, maar ook niet. "Het is een deel van me. Maar thuis kan mijn humor vrij grof zijn. Dan lach ik om dingen die ik absoluut niet op de buis iou brengen. Grappen over anderen, die ik nooit in interviews of op tv zou laten horen omdat media daar volgens mu niet voor zijn. Niettemin is het meeste van wat je van mij op tv ziet, wel echt. De vrolijkheid is niet gespeeld, zo ben ik gewoon. ik hou rekening met het publiek en met de omroep vaarvoor ik werk, en voor de rest probeer ik volledig mezelf te zijn en ook zo over te komen. Op zeker moment heb je een bepaald image. Als dat aanslaat, moet je niet je best gaan doen om dat te veranderen. Op zich zou ik best eens een satirisch programma willen maken, maar mijn publiek verwacht dat absoluut niet. Je zit vrij snel in een hokje. En op dit image ben ik zuinig, ik ben er happy mee. John, mijn broer, begeleidt me. Zeker in het begin heeft hij me behoed voor stommiteiten. Sommige situaties verlangen diplomatie, en dat was mij vreemd. Als iets niet kon in een programma, begreep ik dat niet. John waarschuwde me voor bepaalde dingen. Dat je bijvoorbeeld in interviews niet over geld moet praten want dat valt toch altijd verkeerd. En dat je niet moet afgeven op collega's. Natuurlijk is er wel eens iemand die iets naars over jou zegt, en dan is de verleiding groot bij de eerstvolgende gelegenheid iets naars terug te zeggen. Als je het doet, is het even lekker, je hebt je gram gehaald, maar je schiet er niks mee op. En je komt elkaar allemaal weer tegen. Ik geloof ook niet dat lezers het waarderen. Waarom zouden ze mijn mening over allerlei mensen willen weten? Ik praat over mijn werk, over mezelf."
Je dictie is neutraal. "Zij het dat ik soms een lichte neiging tot Amsterdams heb. Mijn vriend praat Amsterdams, en ik pik heel snel het geluid op dat ik veel hoor. Toen ik in Amerika woonde, sprak ik plat Amerikaans. En toen ik voor Sky Channel ging werken, had ik na een paar maanden precies het hoog Engels-accent dat de collega's ook hadden. Het heeft iets met muzikaliteit te maken; ik hoor ook heel snel als iemand vals zingt. Vroeger heb ik in AVRO's Kinderkoor gezeten, dan deden we in de show van Mies Bouwman de Kleppermars. En ik heb lang zangles gehad. Tot anderhalf jaar geleden deed ik er eigenlijk niks mee, maar toen ben ik in programma's wel eens gaan zingen. En dansen. Vind ik heel leuk, dan wordt het ècht show. Maar in het begin is het ook eng. Omdat je snel in een hokje wordt gestopt, had de reactie kunnen zijn: daar heb je weer zo'n presentatrice die moet laten zien dat ze ook iets anders kan. Maar omdat is gebleken dat het leuk wordt gevonden, ga ik er wel mee door. Anders had ik het niet meer gedaan."
Zo belangrijk zijn reacties? "Ja, die zijn heel belangrijk. Dat heb ik geaccepteerd, ik pas me aan. Maar gelukkig laat mijn intuitie me zelden in de steek en voel ik aardig aan wat ik wel en niet kan maken. Met reclame moet ie erg uitkijken. ik ben heel vaak gevraagd, maar wijs het steeds af omdat het me niet verstandig lijkt. En hoewel ik niks tegen naaktfoto's heb zal ik niet in zo'n blad gaan staan: ik wil voor kinderen kunnen werken zonder het risico te lopen dat ouders een hekel aan ie krijgen omdat je naakt hebt geposeerd. Dan maar minder verdienen. Eén keer heb ik een commercial gedaan voor V&D want ach, dat zou het beeld dat men van me heeft niet afbreken." Kun je stemmen imiteren? "Redelijk. Mien Dobbelsteen probeer ik wel eens. Het is een kwestie van luisteren. Destijds zei iedereen dat ik zo geweldig Engels sprak, maar dat is niet zo. Ik meet me gewoon dat accent aan en dan lijkt het heel goed Engels." Let je erop hoe Kees van Kooten een stem maakt? "Ik ben een grote fan van hem. Verslind ook alles wat-ie schrijft. En die typetjes - ik stel me voor dat hij in de tram naar iemand kijkt, naar kleding en beweging, en luistert hoe iemand praat. Ooit werkte ik bij een partyservice-bedrijf, en toen moest ik serveren op een feestje van Van Kooten wegens het verschijnen van Veertig. Tijdens het braden van hamburgers zag ik in het gemêleerde gezelschap mensen rondlopen die ik herkende als zijn typetjes. Blijkbaar, dacht ik, baseert hij die op mensen uit zijn eigen omgeving; een kwestie van goed kijken en luisteren. De Vieze Man, Cor van der Laak, Bussink - die types bestaan. Ik ben niet vaak onder de indruk van Nederlandse acteerprestaties, maar zijn creaties vind ik prachtig."
"Ik denk dat je het aanvoelt als het publiek je niet meer moet. Wanneer ik ooit de indruk krijg dat het zover is, dan zal ik mijn conclusies trekken en jets anders gaan doen. Produceren wellicht. Nu al doe ik ook de eindredactie van "Linda", om de andere kant van bet werk te leren kennen; hoe je een programma opbouwt, hoe de techniek werkt. Niet dat het nu al nodig is, maar tegen de tijd dat bet presenteren voorbij is, kun je maar beter zoveel mogelijk weten. ik heb bewondering voor de manier waarop Simone Walraven is gestopt. Ze vond het niet meer zo leuk, de druk werd te groot, en toen is ze er ook echt mee opgehouden. Regelmatig heb ik geprobeerd haar in "Linda" te krijgen, maar ze wilde niet, juist om van dat bekende gezicht af te komen. Ook ik zal de eer aan mezeif houden. Het werk, de spanning, het reizen, en de ontmoetingen zal ik dan missen. Maar het Bekende Nederlanderschap niet. Geen seconde."